Zabawki Montessori – co warto o nich wiedzieć?

Zabawki Montessori – rozwój i radość w jednym

Metoda Montessori to popularny nurt w pedagogice. Jego głównym założeniem jest to, by pozwalać dzieciom odkrywać świat na własną rękę, przez zabawę, bez nagród i kar. Rolą rodzica czy opiekuna nie jest bycie nauczycielem i przewodnikiem, ale towarzyszem, który wspiera podopiecznego w jego wędrówce, pomaga w rozwijaniu zdolności i zawsze jest obok. Ułatwieniem i pomocą w rozwoju mogą być zabawki Montessori – różnego rodzaju proste pomoce i przedmioty, które w wielu przypadkach można wykonać samodzielnie.

O czym przeczytasz w artykule:

Na czym polega metoda Montessori?
Jakie są jej zasady?
Zabawki Montessori – co to właściwie znaczy?
Jakie są przykładowe zabawki Montessori?

Metoda Montessori – na czym polega?

Maria Montessori stworzyła swoją metodę pedagogiczną (nazwaną później od jej nazwiska) na początku XX wieku w kontrze do tradycyjnych placówek oświatowych, w których nauczanie oparte było na nakazach i zakazach, surowej dyscyplinie i autorytecie nauczyciela.

Zgodnie z założeniami pedagogiki Montessori w centrum znajdują się indywidualne potrzeby konkretnego malucha, a nauka zaczyna się od pielęgnowania jego wrodzonych predyspozycji, umiejętności i talentów. Najważniejszym celem, jaki staje przed rodzicami i opiekunami, jest wspieranie dzieci i motywowanie ich do samodzielnego zgłębiania wiedzy, odkrywania świata wszystkimi zmysłami, z dala od strachu, oceniania czy porównywania z rówieśnikami.

Zasady pedagogiki Montessori – jakie są?

Zasady pedagogiki Montessori są bardzo proste i intuicyjne. Mimo że wychowanie dziecka to przede wszystkim podążanie za nim, jego instynktem, emocjami i potrzebami, to warto stworzyć przestrzeń, w której podopieczny będzie mógł rozwijać się bez przeszkód. Dlatego niezależnie od tego, czy posyłasz dziecko do przedszkola Montessori, czy chcesz wprowadzać elementy tej metodyki w swoim domu, zadbaj o przestrzeganie kilku prostych założeń:

zasada swobodnego wyboru - dziecko samo decyduje, co chce robić w danej chwili, gdzie chce to robić, w jakiej formie i przez jak długi czas. Podopiecznym nie narzuca się wspólnych zabaw, ale pozwala podążać za ich potrzebami. Zadaniem opiekuna jest przygotować przestrzeń, w której samodzielny wybór będzie mógł się dokonać: warto wyposażyć ją w odpowiednie zabawki Montessori oraz zadbać o takie ułożenie pomocy edukacyjnych, by swobodnie można było z nich korzystać.

zasada porządku – każda rzecz w klasie, sali przedszkolnej czy pokoju dziecka powinna mieć swoje miejsce. W ten sposób maluch wie, gdzie znajdzie przedmiot, którym chce się w danym momencie bawić. Ważne też, by wiedział, gdzie go odłożyć, gdy nie będzie mu już potrzebny.

Zasada ograniczenia – wszystkie przedmioty i zabawki są dostępne tylko w jednym egzemplarzu. W ten sposób dziecko uczy się, że musi poczekać na swoją kolej albo współpracować z inną osobą zainteresowaną tym samym przedmiotem.

zasada samodzielności – nie należy wyręczać dziecka, ale przeciwnie – zachęcać do podejmowania samodzielnych prób zgodnie z umiejętnościami i wiedzą. Chodzi np. o ubieranie się, wykonywanie prostych czynności kuchennych czy mycie zębów.

Montessori w Twoim domu – jak zorganizować przestrzeń?

Zgodnie z metodą Montessori nauka powinna odbywać się w przyjaznej przestrzeni – a klasa z ławkami nie jest za taką uważana. Dzieci mogą spędzać czas tak, jak lubią: na podłodze, w siadzie skrzyżnym albo na klęczkach. Warto zapewnić im dywan, na którym będą czuć się wygodnie. Pokój można wyposażyć także np. w bujak Montessori, który służy na siedzisko, może też stać się elementem budowanej bazy albo służyć do ćwiczenia równowagi.

Zabawki Montessori – czym powinny się charakteryzować?

Metoda Montessori zakłada, że dzieci wielu rzeczy mogą uczyć się przez zabawę. Kreatywność, motorykę, a także podstawowe codzienne umiejętności można ćwiczyć, wykorzystując do tego odpowiednio skonstruowane pomoce Montessori (potocznie nazywane zabawkami). Ważne, by te specyficzne zabawki edukacyjne miały one następujące cechy:

kontrolę błędu – były zbudowane tak, że dziecko samo jest w stanie zorientować się, że popełniło błąd, znaleźć miejsce, w którym doszło do pomyłki, i naprawić ją. W ten sposób rozwija spostrzegawczość i dokładność, a do tego dowiaduje się o własnej sprawczości.
izolację zmysłu – każda zabawka Montessori rozwija jeden konkretny zmysł: słuch, wzrok czy dotyk.
izolację cechy – poszczególne elementy, które wchodzą w skład zabawki, różnią się tylko jedną cechą – tą, którą dziecko ma nauczyć się rozpoznawać. Na przykład różowa wieża, jedna z najpopularniejszych pomocy edukacyjnych Montessori, składa się z takich samych różowych, prostokątnych, drewnianych elementów – inny jest tylko rozmiar każdego z nich.
stopniowanie trudności – jedna zabawka Montessori rozwija konkretną umiejętność na podstawowym poziomie, a gdy ten zostanie osiągnięty – na bardziej zaawansowanym. Na przykład zestaw klocków zawiera z kilkunastu elementów, ale stopniowo można dokładać ich coraz więcej.
osiąganie celów bezpośrednich i pośrednich – pomoc Montessori ma za zadanie rozwinąć w dziecku określoną umiejętność (to cel bezpośredni). Spełnia jednak też cele pośrednie niejako przy okazji: na przykład ćwiczy prawidłowy uchwyt przydatny w nauce pisania.

Zabawki proste i estetyczne!

W przypadku pomocy Montessori ważne są prostota wykonania – wiele z nich można wykonać samodzielnie – oraz estetyka. Dlatego większość z nich to zabawki drewniane, a nie plastikowe, a do tego utrzymane w stonowanych kolorach łagodnych dla oka.

Szukasz zabawki Montessori dla rocznego dziecka? Rozważ wszelkiego rodzaju układanki i puzzle składające się z kilku elementów, a także sortery, które ćwiczą dopasowywanie kształtów, albo kulodrom, czyli drewniany tor, który u starszych dzieci (nawet dwulatków) warto zamienić na tor samochodowy czy kolejkę. Roczniak jest już na tyle duży, że można zacząć angażować go w codzienne obowiązki: przesypywanie produktów, mieszanie, wlewanie wody… to wszystko ćwiczy motorykę, a jednocześnie pozwala na spędzenie wspólnego czasu. Jeśli dziecko złapie bakcyla i spodobają mu się kuchenne eksperymenty, warto zainwestować w drewnianą zabawkową kuchnię albo – jeśli dysponujecie ogrodem – kuchnię błotną, czyli miejsce, w którym z ziemi, błota i innych znalezionych na podwórku składników można przygotowywać błotne koktajle, desery czy obiady. Popularną pomocą edukacyjną dla dzieci w tym wieku są też tablice manipulacyjne – można kupić gotowe lub wykonać je samodzielnie z materiałów dostępnych w każdym domu.

Starsze dzieci są już zazwyczaj żywo zainteresowane wszelkimi pracami plastycznymi: kredki, mazaki, farby warto ułożyć w drewnianym sorterze Montessori. Pozwoli on utrzymać w przyborach porządek, a przy okazji będzie uczyć skrupulatności i… ćwiczyć małe rączki. Popularne są też oczywiście książeczki czy zabawki magnetyczne, puzzle, wszelkiego rodzaju układanki dopasowane do wieku dziecka.

Metoda Montessori ma to do siebie, że bez problemu można wyciągnąć z niej dla siebie jedynie pasujące elementy – i wciąż dać dużo swojemu dziecku. Dlatego warto zapoznać się z jej założeniami i skorzystać z inspiracji do spędzania wspólnego jakościowego czasu z pociechą. Jesteśmy przekonani, że przed Wami jeszcze wiele wspaniałych momentów z pomocami edukacyjnymi Montessori!