Kompost – sprawdź, jak możesz go pozyskać!

Kompostownik – jak zacząć przygodę z kompostowaniem?

Czym jest kompost, jakie ma właściwości i dlaczego warto przetwarzać resztki roślinne czy fusy po herbacie i kawie? Na to pytanie znajdziesz odpowiedź w naszym artykule. Przekonaj się, że przygodę z kompostowaniem możesz zacząć nie tylko w ogrodzie, ale także na… balkonie! Podpowiemy Ci również, jakie są rodzaje kompostowników i na co zwrócić uwagę przy wyborze idealnego pojemnika na bioodpady.

Czytaj dalej, a dowiesz się:

Co to jest kompost i do czego można go wykorzystać?
Jakie są rodzaje kompostowników?
Jak zrobić naturalny nawóz krok po koku?
Jak kompostować resztki na balkonie?

Kompost – co to jest i jakie ma właściwości?

Kompost to inaczej nawóz. Pozyskuje się go z odpadów (głównie roślinnych) w wyniku ich tlenowego rozkładu. Składowanymi resztkami zajmują się mikroorganizmy, a samo kompostowanie trwa od kilku do nawet kilkunastu miesięcy. Kompost, który można później wykorzystać w ogrodzie albo do domowych kwiatów, doskonale wzbogaca glebę w próchnicę, sprawia, że jest przewiewna, pulchna i niezwykle żyzna. Ten naturalny nawóz zawiera bowiem mnóstwo składników mineralnych (m.in. azot, potas i fosfor). Jesień i okres prac w ogrodzie to z całą pewnością doskonały moment na założenie domowego kompostownika. Dzięki niemu jesteś nie tylko zero waste, ale też możesz uniknąć np. szkodliwego dla środowiska palenia gałęzi czy liści.

Co można kompostować?

Skoszona trawa i darń
Zgrabione liście i kolki
Drobne gałęzie i kora drzew
Resztki roślinne
Popiół drzewny i trociny
Kawałki bawełnianych tkanin
Obierki z warzyw i owoców
Fusy z kawy i herbaty
Skorupki jajek
Papier i tektura
Piasek i glina

Kompostownik ogrodowy: z palet, drewniany czy betonowy?

Kompost możesz produkować w naturalnych warunkach atmosferycznych na tzw. pryzmie, którą tworzy się poprzez usypywanie kolejnych warstw odpadków organicznych i przekładanie ich ziemią czy słomą. Nie wymaga to od Ciebie budowania kompostownika. Wystarczy przeznaczyć niewielki skrawek ogrodu – najlepiej w osłoniętym od wiatru i zacienionym miejscu. Uzyskanie nawozu tym sposobem trwa jednak dosyć długo, bo nawet 1,5 roku. Dodatkowo w okresie zimowym produkcja może być utrudniona przez niskie temperatury czy śnieg, bowiem im cieplej, tym procesy organiczne zachodzą po prostu o wiele szybciej.

Inna opcja to zbieranie resztek roślinnych w specjalnie przeznaczonym do tego celu zamkniętym lub otwartym pojemniku. W przypadku kompostowników z klapką produkcja nawozu nie musi być przerywana, gdy na dworze zrobi się już zimno. Do wyboru masz różnego rodzaju pojemniki, m.in.:

kompostownik z palet,
kompostownik drewniany (np. z desek),
kompostownik betonowy,
kompostownik z siatki,
kompostownik plastikowy (z materiału pochodzącego z recyklingu),
kompostownik bębnowy (inaczej obrotowy, który pozwala na dokładne mieszanie odpadów).

Własny kompostownik na bioodpady możesz zbudować samemu. Wystarczy zbić ze sobą deski czy palety albo metalowe paliki opleść gęstą siatką. Jeśli nie masz na to czasu, możesz kupić gotowe komponenty do złożenia albo cały pojemnik, który będzie gotowy do postawienia w ogrodzie. Przed zakupem sprawdź, czy wybrany przez Ciebie kompostownik ma dobrą izolację i dziurki doprowadzające powietrze do masy organicznej.

Jak kompostować, aby otrzymać naturalny nawóz?

Zrobienie domowego nawozu jest bardzo łatwe. Wystarczy zachować podstawowe zasady kompostowania, które dotyczą m.in. układania poszczególnych warstw naturalnych odpadów. Najpierw na dno połóż połamane gałęzie, które powinny stanowić około 20-centymetrową warstwę drenażową i napowietrzającą.

Kolejny krok to wysypanie warstwy pochłaniającej składniki mineralne. Idealnie sprawdza się do tego torf, ziemia ogrodowa albo odrobina kompostu od zaprzyjaźnionego ogrodnika. Następnie układa się pozostałe warstwy (np. z liści albo trawy zebranej wcześniej do worka na odpady ogrodowe oraz z papieru i resztek kuchennych). Wszystko przekłada się np. słomą i rozkruszoną gliną.

Jak zrobić dobry kompost?

Warto trzymać się kilku zasad. Przede wszystkim 70-80% składników powinny stanowić odpadki bio. Resztę należy uzupełnić ziemią (10%) oraz organicznym i mineralnym nawozem (10-20%). Dobrym pomysłem jest zasianie na pryzmie łubinu żółtego bogatego w azot. Zanim zakwitnie, trzeba go ściąć, a łodygi ułożyć jako jedną z warstw kompostu.

Pryzma kompostowa

Jeżeli zdecydujesz się na wspomnianą już pryzmę, nie powinna ona przekraczać 1,5 metra wysokości. Koniecznie trzeba też zostawić wgłębienie na jej wierzchu, aby woda mogła swobodnie przesiąkać w głąb kopca, i wetknąć rurkę drenażową doprowadzającą powietrze i przyspieszającą rozkład odpadków. Dodatkowo pryzmę w okresie letnim należy kilka razy przełożyć widłami lub szpadlem, aby ją napowietrzyć i zapobiec procesom gnilnym, zaś na zimę należy zabezpieczyć wszystko przed mrozem.

Masz kompostownik na działce lub w ogrodzie? Sprawdź, o czym musisz pamiętać!

Zadbaj o to, aby kompostownik był stale wilgotny. Najlepiej, jeśli będzie przypominać lekko nasączoną gąbkę, ale nie taką, z której kapie woda.
Kompostuj wyłącznie rozdrobniony materiał, dzięki czemu mikroorganizmy szybciej rozłożą resztki i otrzymasz naturalny nawóz.
Powietrze przyspiesza rozkład materii organicznej, dlatego napowietrzaj kompost. Użyj do tego rurek drenujących albo regularnie przekładaj warstwy narzędziami ogrodniczymi.
Zwróć uwagę na zapach, jaki wydobywa się z kompostownika. Jeśli procesy organiczne przebiegają prawidłowo, wyczujesz charakterystyczną woń lekko mokrej, świeżej ziemi.
Dojrzały kompost rozpoznasz po tym, że ma jednolitą strukturę i ciemnobrunatną barwę. W przypadku kompostownika pod chmurką i na pryzmie, nie powinno być w nim dżdżownic, które zakończyły już proces humifikacji (przekształcenia materii organicznej w tzw. humus glebowy).
Aby przyspieszyć kompostowanie, możesz użyć specjalnych preparatów w postaci odpowiednio dobranych enzymów, kultur grzybów i mikroorganizmów. Tego typu aktywatory dostępne są w postaci płynu lub proszku.

Domowy kompostownik na balkon – alternatywa dla osób mieszkających w bloku

Nie musisz rezygnować z bycia eko i kompostowania, jeśli mieszkasz w domu bez ogródka albo w mieszkaniu w bloku. Alternatywą dla Ciebie mogą być niewielkie kompostowniki z przykrywką, które z powodzeniem sprawdzą się na balkonach i tarasach. Możesz bowiem kompostować aż na dwa różne sposoby. Pierwszy to kupienie dżdżownic (najlepiej kalifornijskich), które zajmą się resztkami organicznymi w pojemniku. Drugi to zainwestowanie w kompostownik bokashi, do którego wsypuje się specjalną mieszankę z beztlenowymi bakteriami, aby przyspieszyć rozkład odpadów.

Pamiętaj, że balkonowy kompostownik należy dobrze ocieplić na zimę lub w miarę możliwości schować go np. do garażu. Można też postawić szczelnie zamknięty pojemnik w domu. Jeśli kompostowanie przebiega prawidłowo, nie powinno zwabiać ono muszek owocówek i wydzielać nieprzyjemnego zapachu.